Luận văn Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên

 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC 
 PHẠM LỆ THANH 
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC 
 CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ 
 TỈNH ĐIỆN BIÊN 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC 
 HÀ NỘI - 2014 
 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC 
 PHẠM LỆ THANH 
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC 
 CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ 
 TỈNH ĐIỆN BIÊN 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC 
 Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC 
 Mã số: 60 14 01 14 
 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGND. Nguyễn Võ Kỳ Anh 
 HÀ NỘI - 2014
 LỜI CẢM ƠN 
 Trong suốt quá trình học tập, triển khai nghiên cứu đề tài, hoàn thành 
luận văn, tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy 
Cô trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội. 
 Trước hết, tác giả xin gửi lời cám ơn chân thành tới Ban lãnh đạo, 
Phòng Đào tạo và Nghiên cứu khoa học, các thầy cô giáo khoa sau Đại học, 
các thầy cô đã tham gia giảng dạy lớp cao học chuyên ngành Quản lí giáo dục 
khoá 12 (2012 – 2014) do trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc Gia tổ 
chức đã giúp đỡ tác giả rất nhiều trong quá trình học tập và nghiên cứu. 
 Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS.NGND. 
Nguyễn Võ Kỳ Anh đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tác giả trong thời gian 
nghiên cứu để hoàn thành luận văn và có thể áp dụng có hiệu quả trong quá 
trình công tác. 
 Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo Sở Giáo dục và 
Đào tạo tỉnh Điện Biên; Các đồng chí trong Ban lãnh đạo, giáo viên trường 
Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh Điện Biên đã tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả 
hoàn thành luận văn. 
 Xin cám ơn và chia sẻ niềm vui này với gia đình, bạn bè, những người 
đã luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình học tập và hoàn 
thành luận văn của mình. 
 Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu song luận văn 
chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được ý kiến 
góp ý của các thầy cô giáo cùng các đồng nghiệp. 
 Xin chân thành cảm ơn! 
 Hà Nội, ngày 05 tháng 11 năm 2014 
 Tác giả 
 Phạm Lệ Thanh 
 iii 
 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 
BCH Ban chấp hành 
BLĐ Ban lãnh đạo 
Bộ GD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo 
BSVH Bản sắc văn hóa 
BSVHDT Bản sắc văn hóa dân tộc 
CBQL Cán bộ quản lý 
CMHS Cha mẹ học sinh 
CSVC Cơ sở vật chất 
GD Giáo dục 
GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 
GDBSVHDT Giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc 
GS Giáo sư 
GV Giáo viên 
GVBM Giáo viên bộ môn 
GVCN Giáo viên chủ nhiệm 
HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 
HS Học sinh 
KT-XH Kinh tế xã hội 
NĐ-CP Nghị định Chính phủ 
PGS.TS.NGND Phó Giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo nhân dân 
PTDTBT Phổ thông dân tộc bán trú 
PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú 
QLGD Quản lý giáo dục 
THCS Trung học cơ sở 
THPT Trung học phổ thông 
VHDT Văn hóa dân tộc 
 iv 
 MỤC LỤC 
Lời cảm ơn ...................................................................................................... i 
Danh mục chữ viết tắt ................................................................................... iv 
Mục lục iii 
Danh mục bảng ............................................................................................. ix 
Danh mục hình .............................................................................................. xi 
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC 
BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ 
THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ.....................................................................6 
1.1. Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu ....................................................... 6 
1.2. Các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ............................................... 8 
1.2.1. Quản lý ................................................................................................. 8 
1.2.2. Quản lí giáo dục ................................................................................. 10 
1.2.3. Bản sắc văn hóa dân tộc ...................................................................... 15 
1.2.4. Giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ....................................................... 19 
1.3. Đặc điểm GDBSVHDT của học sinh ở các trường PTDTNT ...19 
1.3.1. Đặc điểm học sinh trường PTDTNT ................................................... 19 
1.3.2. Đặc điểm cụ thể về GDBSVHDT của học sinh ở trường PTDTNT 200 
1.4. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học 
sinh trường PTDTNT ................................................................................... 22 
1.4.1. Quản lý mục tiêu giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong nhà trường 
 ..................................................................................................................... 22 
1.4.2. Quản lý nội dung, hình thức giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong nhà 
trường........................................................................................................... 23 
1.4.3. Quản lý kế hoạch thực hiện giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ........... 24 
1.4.4. Quản lý phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân 
tộc ................................................................................................................ 25 
1.4.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc .......... 25 
 v 
 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động giáo dục bản sắc văn 
hóa dân tộc cho học sinh trường PTDTNT .................................................. 26 
1.5.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................. 26 
1.5.2. Yếu tố khách quan .............................................................................. 27 
Tiểu kết chương 1 29 
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN 
SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG 
DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH ĐIỆN BIÊN....................................................30 
302.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục tỉnh Điện Biên .... 30 
2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ................................................................... 30 
2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục của tỉnh Điện Biên ................................ 30 
2.1.3. Đặc điểm tình hình trường PTDTNT .................................................. 31 
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh 
trường PTDTNT tỉnh Điện Biên ................................................................... 35 
2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh và 
học sinh về hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS ................. 35 
2.2.2. Thực trạng về thái độ, hành vi của học sinh đối với việc giữ gìn 
BSVHDT ..................................................................................................... 41 
2.2.3. Thực trạng nội dung giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS ......... 43 
2.2.4. Thực trạng mức độ thực hiện và thái độ tham gia các hình thức hoạt 
động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS ......................................... 45 
2.2.5. Thực trạng mức độ sử dụng các phương pháp GDBSVHDT cho HS . 47 
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động GDBSVHDT của HS tại trường PTDT Nội 
trú tỉnh Điện Biên ........................................................................................ 48 
2.3.1. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch giáo dục BSVHDT cho HS của 
BLĐ nhà trường .......................................................................................... 48 
2.3.2. Thực trạng sự phối hợp các lực lượng tham gia tổ chức các hoạt động 
GDBSVHDT ................................................................................................................ 50 
 vi 
 2.3.3. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo hoạt động GDBSVHDT cho HS 
 ..................................................................................................................... 53 
2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động GDBSVHDT cho HS 
 .................................................................................................................... 56 
2.3.5. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động 
GDBSVHDT ............................................................................................... 58 
2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động GDBSVHDT cho 
HS ............................................................................................................................. 59 
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động GDBSVHDT cho HS 
trường PTDTNT tỉnh Điện Biên .................................................................. 63 
2.5.1. Đánh giá kết quả đạt được và nguyên nhân ........................................ 63 
2.5.2. Đánh giá hạn chế và nguyên nhân ...................................................... 64 
2.5.3. Thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý HĐGDBSVHDT cho HS 
tại trường PTDTNT tỉnh Điện Biên ............................................................. 65 
Tiểu kết chương 2...................................................................................................67 
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC 
VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN 
TỘC NỘI TRÚ TỈNH ĐIỆN BIÊN......................................................................68 
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................................... 68 
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và hệ thống ................................... 68 
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ........................................................ 68 
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và tính khả thi .............................. 69 
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho 
học sinh trường PTDTNT tỉnh Điện Biên ..................................................... 69 
3.2.1. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc 
cho học sinh. ................................................................................................ 69 
3.2.2. Nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng về giáo dục bản sắc văn hóa 
dân tộc cho đội ngũ giáo viên, cha mẹ học sinh và học sinh...........................71 
 vii 
 3.2.3. Quản lý giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh vào các môn 
học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khóa .................... 75 
3.2.4. Xây dựng phát triển môi trường sư phạm lành mạnh nhằm thực hiện tốt 
công tác giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh ............................. 81 
3.2.5. Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức các hoạt 
động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ........................................................ 84 
3.2.6. Quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động giáo dục bản sắc văn 
hóa dân tộc ................................................................................................... 86 
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ....................................................... 88 
3.3. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......... 89 
3.3.1. Đối tượng khảo nghiệm ...................................................................... 89 
3.3.2. Cách thức tiến hành khảo nghiệm ....................................................... 89 
3.3.3. Mục đích khảo nghiệm ....................................................................... 89 
3.3.4. Các biện pháp được khảo nghiệm ....................................................... 89 
3.3.5. Nội dung khảo sát ............................................................................... 90 
Tiểu kết chương 3............................................................................................95 
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 966 
1. Kết luận .................................................................................................. 966 
2. Khuyến nghị ............................................................................................. 98 
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. .1000 
PHỤ LỤC . 102 
 viii 
 DANH MỤC BẢNG 
Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha 
 mẹ học sinh và học sinh về hoạt động giáo dục bản 
 sắc văn hóa dân tộc cho HS............................................. 36 
Bảng 2.2. Thực trạng về thái độ, hành vi của học sinh đối với việc 
 giữ gìn BSVHDT. ................................. ...................................... 40 
Bảng 2.3. Khảo sát về mức độ cần thiết của các nội dung 
 GDBSVHDT cho HS PTDTNT............................................... 42 
Bảng 2.4. Nhà trường đã GDBSVHDT cho HS thông qua các 
 hình thức chủ yếu ................................. ...................................... 44 
Bảng 2.5. Mức độ sử dụng những phương pháp để GDBSVHDT 
 cho HS............. ................................................................................ 46 
Bảng 2.6. Hiệu quả quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động giáo 
 dục BSVHDT của BLĐ nhà trường ...................................... 47 
Bảng 2.7. Các lực lượng phối hợp tham gia tổ chức các 
 HĐGDBSVHDT của nhà trường............................................. 52 
Bảng 2.8. Sự phối hợp của Ban lãnh đạo nhà trường với các lực 
 lượng khác khi tổ chức hoạt động GDBSVHDT cho HS.... 53 
Bảng 2.9. Thực trạng việc tổ chức, chỉ đạo hoạt động GDBSVHDT 
 cho HS....................................... ...................................................... 54 
Bảng 2.10. Kết quả đánh giá công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động 
 GD BSVHDT cho HS của BLĐ nhà trường.................... 58 
Bảng 2.11. Khảo sát mức độ quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho 
 hoạt động GDBSVHDT.............................................................. 60 
Bảng 2.12. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động GDBSVHDT 
 cho HS................................................................................................. 61 
Bảng 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động 
 ix 
 GDBSVHDT.................................................................... 91 
Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động 
 GDBSVHDT.................................................................... 92 
Bảng 3.3. So sánh tương quan thứ bậc giữa tính cấp thiết và khả 
 thi của các biện pháp quản lý HĐGDBSVHDT.............. 94 
 x