Luận văn Cái Bi trong thơ ca cách mạng Việt Nam giai đoạn 1945 – 1975

 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ 
 KHOA SƯ PHẠM 
 BỘ MÔN SƯ PHẠM NGỮ VĂN 
 ------o0o----- 
 NGUYỄN HOÀNG THIÊN 
 CÁI BI 
TRONG THƠ CA CÁCH MẠNG VIỆT NAM GIAI 
 ĐOẠN 1945 – 1975 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học 
 Ngành Sư phạm Ngữ Văn 
 Cán bộ hướng dẫn: ThS TRẦN VĂN MINH 
 Cần Thơ, tháng 5/ 2010 
 Trang 1 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 LỜI CẢM ƠN 
 Chặng đường dài bốn năm Đại học đã dần lui về phía cuối. Việc thực hiện một 
đề tài luận văn tốt nghiệp là một trong các học phần bắt buộc trong chương trình đào 
tạo tại bậc học Đại học. Hơn thế nữa, đó còn là một ước mơ, một vinh dự của biết bao 
sinh viên trong suốt thời gian ở giảng đường Đại học. Cá nhân tôi cũng rất vui khi 
được nghiên cứu đúng đề tài mà mình yêu thích, đó là thực hiện nghiên cứu đề tài 
“Cái bi trong thơ ca cách mạng Việt Nam 1945 – 1975”. 
 Vì đây là lần đầu tiên tôi độc lập thực hiện nghiên cứu một công trình có quy 
mô lớn nên việc gặp khó khăn và thiếu sót là điều khó tránh khỏi. Trở ngại đầu tiên 
phải kể đến là do hạn chế về năng lực bản thân (kiến thức và khả năng độc lập nghiên 
cứu còn kém cỏi). Nhưng nhờ sự hỗ trợ của các bạn, sự tìm tòi khám phá của bản thân 
và đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của thầy Trần Văn Minh, tôi dần vượt qua những 
vướng mắc để hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp của mình. 
 Bốn năm trên giảng đường Đại học tôi đã tích lũy được nhiều điều bổ ích từ 
kiến thức đến nhân cách. Luận văn tốt nghiệp được coi như là kết quả đánh giá cuối 
cùng về những gì mà tôi làm được ở Đại học. Thông qua luận văn này, tôi xin chân 
thành gửi lời biết ơn sâu sắc nhất đến quý thầy cô trong trường Đại học Cần Thơ nói 
chung và quý thầy cô ở bộ môn Sư phạm Ngữ Văn nói riêng đã nhiệt tình dìu dắt và 
truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập. Đặc biệt, tôi xin chân thành 
biết ơn thầy Trần Văn Minh – người trực tiếp ra đề tài và hướng dẫn tôi hoàn thành 
luận văn này. 
 Chân thành cám ơn! 
 Cần thơ, tháng 5/2010. 
 Sinh viên thực hiện 
 Nguyễn Hoàng Thiên 
 Trang 2 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 ĐỀ CƯƠNG TỔNG QUÁT 
PHẦN MỞ ĐẦU 
 1. Lí do chọn đề tài 
 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 
 3. Mục đích, yêu cầu 
 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
 5. Phương pháp nghiên cứu 
PHẦN NỘI DUNG 
Chương 1: Cái bi – Những vấn đề lí luận 
 1.1 Cái bi – Một phạm trù Mĩ học 
 1.1.1 Khái niệm cái bi 
 1.1.2 Bản chất thẩm mĩ của cái bi 
 1.1.3 Các dạng thức khác nhau của cái bi 
 1.2 Cảm hứng về cái bi trong văn chương 
 1.3 Mâu thuẫn, xung đột của cái bi trong nghệ thuật 
 1.4 Hoàn cảnh lịch sử dẫn tới sự ra đời của cái bi 
 1.4.1 Hoàn cảnh lịch sử Việt Nam những năm 1945 – 1975 
 1.4.2 Những chặng đường phát triển của thơ ca cách mạng 
Chương 2: Cái bi trong thơ ca cách mạng Việt Nam về đề tài chiến tranh 
 giai đoạn 1945 – 1975 
 2.1 Cảm nhận về sự khốc liệt của chiến tranh 
 2.2 Nỗi đau về sự hi sinh mất mát 
 2.2.1 Nỗi đau về sự hi sinh mất mát của đồng chí, đồng đội 
 2.2.2 Nỗi đau về sự hi sinh mất mát của đồng bào, người thân 
 2.3 Nỗi nhớ nhung của người lính trận 
 2.3.1 Nỗi nhớ quê hương, gia đình, người yêu 
 2.3.2 Tình đồng chí, đồng đội 
 Chương 3: Cái bi trong thơ ca cách mạng về đề tài hậu phương 
 giai đoạn 1945 – 1975 
 Trang 3 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 3.1 Nỗi lòng của người mẹ trông con 
 3.2 Sự mỏi mòn chờ đợi của người yêu, người vợ 
 3.3 Nỗi đau khi đất nước bị chia cắt 
PHẦN KẾT LUẬN 
Tài liệu tham khảo 
Mục lục 
Nhận xét của cán bộ hướng dẫn 
 Trang 4 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 PHẦN MỞ ĐẦU 
 .. 
1. Lí do chọn đề tài 
 Ngày 02 tháng 9 năm 1945, tại quảng trường Ba Đình lịch sử, Hồ Chí Minh đã 
đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, mở ra một kỉ 
nguyên mới cho dân tộc Việt Nam – kỉ nguyên độc lập, tự do. Từ đó cho đến ngày độc 
lập thống nhất tổ quốc (ngày 30/4/1975) là ba mươi năm dân tộc ta phải trường kì 
kháng chiến. Trong chín năm kháng chiến chống Pháp rồi đến hơn hai mươi năm 
kháng chiến chống Mĩ – Ngụy, hết kẻ thù này đến kẻ thù khác luôn muốn thôn tín và 
cướp nước ta bằng mọi giá. Ngày 30 tháng 4 năm 1975 là mốc son chói lọi khép lại 
chặng đường ba mươi năm chiến đấu và chiến thắng một cách anh hùng của cả dân tộc 
ta. Tuy có nhiều đau thương mất mát nhưng hết sức vẻ vang và đáng tự hào. 
 Ba mươi năm đã trôi qua, ba mươi năm chỉ là cái chớp mắt của lịch sử nhưng 
đủ để một thế hệ trưởng thành, một thế hệ không biết đến chiến tranh nhìn nhận đánh 
giá nền văn học chiến tranh và cũng đủ để các thế hệ trưởng thành trong chiến tranh 
nhìn nhận lại, đánh giá lại nền văn học cách mạng trong giai đoạn vừa qua – giai đoạn 
1945 – 1975, đặc biệt là thơ ca cách mạng. 
 Tội ác của kẻ thù xâm lược trong suốt ba mươi năm đau thương ấy đã gây ra 
không biết bao nhiêu cảnh tang thương chết chóc. Biết bao nhiêu máu, nước mắt và 
tính mạng của đồng bào, chiến sĩ ta đã ngã xuống dưới gót giày xâm lược. Nên dù 
muốn hay không thì hiện thực chiến tranh với bao mất mát kèm theo đã, đang và sẽ 
hằn sâu trong tâm hồn mỗi con người, mỗi trang viết của các thi sĩ Việt Nam. Theo 
bước đi của lịch sử, văn học nói chung và thơ ca nói riêng đã phản ánh chân thực và vô 
cùng xúc động về nỗi đau của một thời mất nước này. Đề tài Cái bi trong thơ ca cách 
mạng Việt Nam giai đoạn 1945 – 1975 đã gây cho người viết rất nhiều suy nghĩ và 
cảm xúc. Vì thế người viết muốn tìm hiểu sâu và rộng hơn để có cái nhìn khách quan 
và hiểu biết thêm về lịch sử, về tâm tư tình cảm con người Việt Nam trong cuộc chiến 
không cân sức với của kẻ thù xâm lược. 
 Trang 5 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 
 Thời kì 1945 – 1975 là ba mươi năm văn học Việt Nam đạt được nhiều thành 
công rực rỡ, nhất là thơ ca cách mạng với những nhà thơ xuất sắc như: Tố Hữu, Chế 
Lan Viên, Huy Cận Nhiều công trình nghiên cứu về thơ ca cách mạng Việt Nam giai 
đoạn này ra đời, có thể điểm qua những công trình nổi tiếng như: Bản sắc dân tộc 
trong thơ ca Việt Nam hiện đại 1945 – 1975, (Nguyễn Duy Bắc, NXB Văn hóa dân tộc 
Hà Nội 1998), Cái đẹp trong thơ kháng chiến Việt Nam 1945 – 1975 (Vũ Duy Thông, 
NXB Giáo dục Hà Nội 1998), Giáo trình văn học Việt Nam 1945 – 1975 (Nguyễn 
Lâm Điền, Trần Văn Minh, Đại học Cần Thơ 2004), Thơ ca chống Mĩ cứu nước (Hà 
Minh Đức, NXB Giáo dục 1984), Văn học Việt Nam 1945 – 1975, tập 1 (Nguyễn 
Đăng Mạnh, chủ biên NXB Giáo dục 1988), Hầu hết những công trình này đi sâu 
khái quát cả một thời kì văn học và các giả tiêu biểu cho những thành tựu và bước đầu 
nêu lên những đặc điểm khái quát của nền thơ ca cách mạng Việt Nam. 
 Trong quyển Cái đẹp trong thơ kháng chiến Việt Nam 1945 – 1975 của tác giả 
Vũ Duy Thông đã trình bày khá sắc nét về những quan điểm xung quanh cái đẹp trong 
thơ ca cách mạng Việt Nam những năm 1945 – 1975. Ông đã có những nhận định, 
phân tích sâu sắc về mối quan hệ hữu cơ của sự kết hợp hài hòa giữa cái đẹp với cái 
cao cả, cái hùng, cái bi. Trong đó, tác giả còn chỉ rõ: “Mạch chính của thơ ca kháng 
chiến là thể hiện cái hùng nhưng không hề lảng tránh cái bi. Hơn thế nữa, thơ kháng 
chiến còn phản ánh cái bi ở nhiều dạng khác nhau, tạo được những rung động thẩm mĩ 
lâu bền trong lòng người đọc. Cái bi trong thơ kháng chiến là sự thất bại tạm thời ở 
một số phận, một thời điểm trên tinh thần lạc quan cách mạng, lòng tin tất thắng vào 
cuộc kháng chiến” [tr79]. Ngoài những lí luận trên, ông còn đi sâu vào phân tích 
những biểu hiện của cái bi trong thơ kháng chiến. “Cái bi trong thơ kháng chiến không 
dừng lại ở tái hiện những mất mát hi sinh của đồng chí, đồng bào. Các nhà thơ còn 
khai thác những bi kịch trong đời sống cá nhân”[tr80]. Và đặc biệt Vũ Duy Thông đã 
chỉ ra cái mới mẻ của cái bi trong thơ kháng chiến. “Đó là bi kịch mang dấu ấn thời 
đại: Chính nghĩa nhưng yếu kém về sức mạnh vật chất phải trả giá đắt để đánh bại cái 
phi nghĩa dựa vào sức mạnh vật chất để tồn tại”.[tr83]. Ngoài ra còn có một phần 
tuyển trên 200 bài thơ tiêu biểu của các tác giả được sáng tác trong giai đoạn này. Tuy 
 Trang 6 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
nhiên, Vũ Duy Thông chỉ dừng lại ở việc chỉ ra những biểu hiện của cái bi trong thơ 
kháng chiến mà không nhận định đánh giá và làm rõ nó bằng việc lấy dẫn chứng cụ 
thể và phân tích nó. 
 Những thế giới nghệ thuật thơ là một trong những công trình nghiên cứu có giá 
trị của Trần Đình Sử. Tác giả có những nhận xét hết sức xác đáng về nghệ thuật thơ ca 
cách mạng: “Về mặt nghệ thuật thơ ca cách mạng đã sáng tạo ra một thế giới sử thi 
độc đáo” [tr.100]. Cũng theo ông: “Thế giới sử thi cũng có tình yêu đôi lứa, nhưng 
tình yêu nam nữ ấy mang nội dung Tổ quốc” [tr.101]. Và Trần Đình Sử lại khẳng định 
thơ ca cách mạng mang “Một thế giới sử thi đậm đặc, các giới hạn cá nhân bị phá vỡ 
để hòa chung trong cuộc sống lớn” [tr.102]. 
 Bài viết Nhìn lại thơ kháng chiến 1945 – 1975 của Nguyễn Thị Minh Giới 
(đăng trên trang web: Www.hcmussh.edu.vn) đã đưa ra những lí do thích đáng nhất để 
chúng ta phải nhìn nhận lại những giá trị của thơ ca giai đoạn 1945 – 1975 theo quan 
điểm và góc nhìn mới phù hợp hơn. Trong bài viết tác giả đã trích dẫn những ý kiến 
của các nhà phê bình văn học hết sức xác đáng. Trong đó có ý kiến của Trần Đình Sử: 
“Do nhu cầu đổi mới bức thiết của văn học trong công cuộc đổi mới chung của đất 
nước, cũng như do khát vọng thiết tha muốn tự vượt lên chính mình trong thời kỳ 
mới”. Và như vậy, việc nhìn nhận, đánh giá lại văn học cách mạng giai đoạn này là 
cần thiết. Vấn đề là để nhìn nhận và đánh giá lại nền văn học giai đoạn này đã nảy sinh 
rất nhiều ý kiến, không trùng khớp nhau, thậm chí phủ định nhau. “Bên cạnh việc 
khẳng định nền văn học cách mạng giai đoạn này mà những nhược điểm được nhận 
thức sâu sắc hơn, một số hiện tượng văn học từng được đánh giá cao nay không còn 
được giữ nguyên kích thước như cũ”. Cũng có ý kiến cho rằng văn học 1945 – 1975 là 
“một khúc gãy làm gián đoạn tiến trình hiện đại hóa văn học dân tộc đã được dấy lên 
từ đầu thế kỷ, nhất là giai đoạn 1930 – 1945, mà mãi tới sau 1986 mới lại được tiếp 
nối”. Ý kiến này có lẽ xuất phát từ việc đem “đối lập tuyệt đối giữa cá nhân và cộng 
đồng, giữa ý thức xã hội và ý thức nhân bản – đó là sự đề cao ý thức cá nhân, chú 
trọng đến việc khám phá cái tôi mà xem nhẹ ý thức cộng đồng”. Cũng có ý kiến cho 
rằng, văn học giai đoạn này là văn học “hi sinh nghệ thuật” vì nó phục vụ mục đích 
chính trị cách mạng. Dường như việc phục vụ chính trị, cổ vũ và tuyên truyền là tất cả 
giá trị của nền văn học này. Và cũng có ý kiến cho rằng nền văn học này đã “lạm dụng 
 Trang 7 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
nguyên lý phản ánh, cốt ghi chép cho nhiều người thật, việc thật” và giá trị đích thực 
của văn học chủ yếu là ở phương diện tư liệu, đời sống. 
 Trong Thơ ca chống Mĩ cứu nước, Hà Minh Đức đã khái quát quá trình phát 
triển, đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ ca thời chống Mĩ. Ông đề cao chất 
lượng của các tác phẩm thơ: “Thơ đánh Mĩ mang theo nhiều phẩm chất đẹp, vừa giàu 
lí tưởng vừa giàu chất hiện thực, có bề rộng của cuộc đời lẫn chiều sâu của tâm trạng, 
có những tìm tòi sáng tạo trong nội dung và hình thức nghệ thuật” [tr.5] 
 Trong bài viết Về một đặc điểm của thơ Việt Nam từ 1955 – 1975, Trần Đăng 
Xuyền nhận định: “Khuynh hướng chủ đạo của thơ Việt Nam 1955 – 1975 là tập trung 
thể hiện những vấn đề, những sự kiện có ý nghĩa lịch sử và tính cách toàn dân tộc. Vấn 
đề riêng tư của mỗi cá nhân bị lu mờ đi trước những vấn đề chung của đất nước, mang 
ý nghĩa vận mệnh chung cho cả cộng đồng. Con người được tập trung nhìn nhận chủ 
yếu ở phương diện cống hiến và lí tưởng. Khuynh hướng đó không chỉ tạo nên những 
nhân vật mang đậm trữ tình mang đậm tính cách cao cả, những hình ảnh nhân vật và 
Tổ quốc có sức khái quát cao mà còn tạo ra hàng loạt những mô típ nội dung quen 
thuộc: Tình yêu đẹp nhất là tình yêu quê hương đất nước; hi sinh vì Tổ quốc là cao cả 
nhất mang tính vĩnh hằng; cuộc sống của con người có ý nghĩa nhất khi hòa mình vào 
dòng thác nhân dân; đường ra trận là con đường vui nhất và đẹp nhất Tất cả những 
điều đó được các nhà thơ viết bằng cảm hứng sôi nổi, mãnh liệt mang ý nghĩa khẳng 
định, ca ngợi, tự hào” [tr.264] 
 Năm 1988, nhà xuất bản Giáo dục đã cho in quyển Văn học Việt Nam 1945 – 
1975, tập 1, Nguyễn Đăng Mạnh chủ biên. Đây là công trình mang tính khái quát 
những đặc điểm chung của văn học 1945 – 1975. Trong chương 1 khi trình bày về 
“những đặc điểm cơ bản của nền văn học mới”. Tác giả đã khẳng định rằng một trong 
những nét riêng của nền văn học ba mươi năm chiến tranh này là “xu hướng sử thi hóa 
là chủ đạo, chi phối từ tiểu thuyết, thi ca cho đến kịch bản sân khấu” [tr.20]. Ý kiến 
này đã khẳng định thơ ca nói riêng và văn học 1945 – 1975 nói chung, đó là xu hướng 
sử thi hóa. Tuy nhiên, Nguyễn Đăng Mạnh chỉ dừng lại ở việc nêu ra ý kiến cá nhân 
chưa đưa ra những dẫn chứng, chi tiết cụ thể làm thuyết phục độc giả. 
 Trang 8 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 Nguyễn Văn Long trong quyển Văn học Việt Nam trong thời đại mới đã tập hợp 
những bài tiểu luận nghiên cứu chủ yếu tập trung trong giai đoạn văn học 1945 – 1975. 
Trong quyển sách này tác giả trình bày gồm ba phần. Ở phần một có đoạn: “Quan 
niệm nghệ thuật về con người trong văn học chống Mĩ cứu nước là sự tiếp tục của 
quan niệm con người trong văn học hai mươi năm trước đó, nhưng được tập trung vào 
hướng lớn và đi tới đỉnh cao của nó là con người sử thi” [tr.37]. Ở phần hai, “Thơ giai 
đoạn 1945 – 1975, tiến trình và các khuynh hướng” tác giả đã trình bày khá rõ nét và tỉ 
mỉ về những đặc điểm nội dung, đặc biệt là các khuynh hướng nghệ thuật của thơ ca 
cách mạng giai đoạn này. Ngoài ra ông còn chỉ rõ thơ ca 1945 – 1975 ngoài khuynh 
hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn vẫn là một yếu tố hết sức quan trọng. Nó là một trục 
song hành với khuynh hướng sử thi chạy suốt chiều dài lịch sử văn học: “Cảm hứng 
lãng mạn đã nâng đỡ con người Việt Nam có thể vượt lên mọi thử thách, trong máu 
lửa chiến tranh đã hướng tới ngày chiến thắng, trong gian khổ cơ cực đã nghĩ tới ngày 
ấm no, hạnh phúc” [tr.13]. 
 Trong quyển giáo trình Văn học Việt Nam 1945 – 1975 Nguyễn Lâm Điền và 
Trần Văn Minh đã trình bày khá rõ nét về những thành tựu nổi bật của thơ ca qua các 
chặng đường phát triển. Như chúng ta đã biết “Cách mạng tháng Tám thành công đã 
mở ra một chân trời mới cho sự sáng tạo thơ ca. Ở buổi đầu tuy còn có sự ngỡ ngàng 
và chưa bắt kịp được bước đi của thời đại nhưng đối với các nhà thơ sự đổi thay ấy 
thật kì diệu và thiêng liêng biết bao nhiêu, để rồi họ gắn bó ngày một sâu sắc hơn với 
Tổ quốc và cuộc đời mới” [tr.5]. Hay “Thơ kháng chiến xuất hiện khá phong phú, đa 
dạng và luôn có mặt trong đời sống tinh thần của quần chúng. Quần chúng đến với thơ 
để gửi gắm giải bày những tình cảm và nhận thức của mình trước hiện thực đời sống 
kháng chiến ”. Có thể nói đây là thời kì mà thơ ca đạt được những thành tựu rực rỡ 
nhất: “Với những lẽ trên, lực lượng sáng tác thời kì này ngày một thêm đông đảo. Hầu 
hết các nhà thơ trong phong trào Thơ mới đều tham gia cách mạng, đến với cuộc 
kháng chiến toàn dân tộc như: Huy Cận, Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư, Chế Lan Viên, Tế 
Hanh, Nguyễn Bính, Anh Thơ Chính từ hiện thực cuộc sống đó họ có bước chuyển 
mạnh mẽ cả về tình cảm cũng như nhận thức để rồi “từ thung lũng đau thương đến với 
cánh đồng vui” và nhận rõ con đường tất yếu để trở thành nhà thơ của nhân dân, sáng 
tác để phục vụ đời sống kháng chiến” [tr.7]. 
 Trang 9 
 Luận văn tốt nghiệp Đại học SVTH: Nguyễn Hoàng Thiên 
 Ngoài những công trình đã nêu trên, còn rất nhiều công trình nghiên cứu và các 
bài viết về thơ ca trong giai đoạn 1945 – 1975. Tuy nhiên, chưa có một bài viết hay 
một công trình nào đi sâu và đủ sức khái quát vào từng khía cạnh của văn học viết về 
đề tài Cái bi trong thơ ca cách mạng Việt Nam 1945 – 1975. Người viết không cho 
đó là một khó khăn thách thức với bản thân mình. Ngược lại, đây là cơ hội để người 
viết có thể trình bày những quan điểm, hiểu biết của mình. Những công trình nghiên 
cứu ở trên một phần đã giúp người viết xác định đúng hướng đi và hoàn thành tốt luận 
văn của mình. 
3. Mục đích, yêu cầu 
 Từ trước tới nay có rất nhiều công trình nghiên cứu về thơ ca cách mạng giai 
đoạn 1945 – 1975 nhưng đề Cái bi trong thơ ca cách mạng 1945 – 1975 thì vẫn chưa 
có công trình nghiên cứu nào đủ sức thuyết phục và làm rõ cốt lõi vấn đề. Nhân đây, 
người viết nghiên cứu đề tài này với mong muốn hiểu biết thêm và có cái nhìn khách 
quan hơn về hoàn cảnh lịch sử và xã hội của đất nước trong thời kì 1945 – 1975. 
Đồng thời cũng muốn tìm hiểu thêm tâm tư, thái độ, tình cảm của cả dân tộc Việt 
Nam, đặc biệt là các nhà thơ trước hoàn cảnh ấy. Hơn nữa góp một phần công sức nhỏ 
bé của mình vào quá trình nghiên cứu thơ ca cách mạng của đất nước. 
 Nhiệm vụ của người viết khi thực hiện đề tài Cái bi trong thơ ca cách mạng 
Việt Nam 1945 – 1975 là phải khái quát lên được hoàn cảnh lịch sử và xã hội rồi tiếp 
cận phân tích những tác phẩm tiêu biểu để làm nổi bật những giá trị, thành tựu của 
mảng thơ ca viết về đề tài cái bi. Từ đó, thấu hiểu được giá trị nhân văn sâu sắc mà các 
nhà thơ muốn gửi gắm thông qua các tác phẩm của mình trước thực tại tàn khốc của 
chiến tranh. 
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
 Đề tài Cái bi trong thơ ca cách mạng Việt Nam 1945 – 1975 có phạm vi 
nghiên cứu rất rộng. Nó không dừng lại nghiên cứu riêng một tác phẩm hay một tác 
giả cụ thể nào. Đề tài này bao quát cả một giai đoạn thơ ca Việt Nam thời hiện đại và 
chủ yếu tập trung vào những tác phẩm thể hiện tình cảm nỗi lòng của con người Việt 
Nam trước bao mất mát hi sinh của dân tộc trong khói lửa chiến tranh. Với kiến thức 
và kinh nghiệm còn nhiều hạn chế nên người viết chỉ tập trung tiếp cận, phân tích, 
 Trang 10