Luận án Chế độ Varna trong thư tịch cổ Ấn Độ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 
------------------ 
TỐNG THỊ QUỲNH HƯƠNG 
CHẾ ĐỘ VARNA 
TRONG THƯ TỊCH CỔ ẤN ĐỘ 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ 
HÀ NỘI - 2016 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 
------------------ 
TỐNG THỊ QUỲNH HƯƠNG 
CHẾ ĐỘ VARNA 
TRONG THƯ TỊCH CỔ ẤN ĐỘ 
Chuyên ngành: Lịch sử Thế giới 
Mã số: 62.22.03.11 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ 
Người hướng dẫn: PGS.TS Đinh Ngọc Bảo 
HÀ NỘI - 2016 
MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. 4 
4. Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu .............................................. 5 
5. Đóng góp của luận án .................................................................................. 6 
6. Cấu trúc của luận án .................................................................................... 6 
NỘI DUNG ....................................................................................................... 7 
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ......................... 7 
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 7 
1.1.1. Những nghiên cứu về chế độ Varna .................................................. 7 
1.1.2. Những nghiên cứu về thư tịch cổ Ấn Độ ......................................... 18 
1.2. Những vấn đề đã đƣợc giải quyết và vấn đề đặt ra cho luận án ........ 24 
CHƢƠNG 2. KHÁI QUÁT VỀ THƢ TỊCH CỔ ẤN ĐỘ .......................... 26 
2.1. Hoàn cảnh ra đời của các thƣ tịch cổ Ấn Độ ........................................ 26 
2.2. Một số thƣ tịch cổ đƣợc sử dụng trong luận án ................................... 30 
2.2.1. Luật Manu ......................................................................................... 31 
2.2.2. Luật Narada (Nârada) ...................................................................... 33 
2.2.3. Tác phẩm Arthashastra .................................................................... 34 
2.2.4. Mahabharata và Bhagavad Gita ...................................................... 35 
2.2.5. Ramayana .......................................................................................... 36 
2.2.6. Các văn bản thư tịch cổ được sử dụng trong luận án .................... 37 
2.3. Giá trị của các thƣ tịch cổ trong việc tìm hiểu chế độ Varna ............. 39 
*Tiểu kết chƣơng 2 ......................................................................................... 46 
CHƢƠNG 3. NGUỒN GỐC VÀ SỰ PHÂN BIỆT GIỮA CÁC VARNA 
TRONG THƢ TỊCH CỔ ẤN ĐỘ ................................................................. 48 
3.1. Nguồn gốc của chế độ Varna ................................................................. 48 
3.2. Sự phân biệt giữa các Varna .................................................................. 54 
3.2.1. Về chính trị và pháp luật .................................................................. 55 
3.2.2. Về kinh tế ........................................................................................... 63 
3.2.2.1. Về nghề nghiệp ............................................................................ 63 
3.2.2.2. Về sở hữu tài sản ......................................................................... 70 
3.2.2.3. Thừa kế tài sản ............................................................................ 75 
3.2.2.4. Thuế khóa và nghĩa vụ lao dịch với nhà nước ............................ 77 
3.2.3. Về bổn phận tôn giáo ........................................................................ 80 
3.2.4. Về hôn nhân gia đình ....................................................................... 85 
3.2.4.1. Kết hôn ........................................................................................ 85 
3.2.4.2. Ngoại tình, ly hôn và tái hôn ...................................................... 92 
3.2.5. Về các phương diện khác ................................................................. 94 
3.2.5.1. Về việc đặt tên, gọi tên ................................................................ 94 
3.2.5.2. Về cách ăn, mặc, ở ...................................................................... 96 
*Tiểu kết chƣơng 3 ....................................................................................... 100 
CHƢƠNG 4. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ CHẾ ĐỘ VARNA TRONG .... 103 
THƢ TỊCH CỔ ẤN ĐỘ ............................................................................... 103 
4.1. Chế độ Varna trong thƣ tịch cổ là sự phản ánh thực trạng phân hóa xã 
hội ở Ấn Độ cổ đại.......................................................................................... 103 
4.2. Chế độ Varna trong thƣ tịch cổ thực chất là quan niệm của Hinđu 
giáo về sự phân biệt và danh phận giữa các Varna .................................. 114 
4.3. Chế độ Varna trong thƣ tịch cổ là hình thức văn bản hóa quan điểm 
của giai cấp thống trị về trật tự xã hội ....................................................... 122 
4.4. Chế độ Varna trong thƣ tịch cổ là một chế độ đẳng cấp hà khắc, đƣợc 
thần thánh hóa và tồn tại bền vững, lâu dài .............................................. 124 
4.4.1. Chế độ đẳng cấp hà khắc ................................................................ 124 
4.4.2. Chế độ đẳng cấp được thần thánh hóa .......................................... 128 
4.4.3. Chế độ đẳng cấp tồn tại bền vững, lâu dài .................................... 130 
4.5. Chế độ Varna trong thƣ tịch cổ có tác động nhiều mặt đối với xã hội Ấn Độ 
cổ đại .............................................................................................................. 136 
4.5.1. Đối với chính trị - xã hội ................................................................ 136 
4.5.2. Đối với kinh tế ................................................................................. 142 
*Tiểu kết chƣơng 4 ....................................................................................... 145 
KẾT LUẬN ................................................................................................... 147 
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN 
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 
PHỤ LỤC 
 1 
MỞ ĐẦU 
1. Lý do chọn đề tài 
Là một “tiểu lục địa” nằm ở miền Nam châu Á, Ấn Độ được biết đến không 
chỉ bởi sự rộng lớn của lãnh thổ, sự phức tạp của cảnh quan, địa hình, khí hậu, chủng 
tộc, mà còn lôi cuốn bởi sự cổ kính và đồ sộ của một nền văn minh đã tồn tại suốt 
hàng ngàn năm lịch sử. Ấn Độ còn được coi là một trong những nền văn minh đi 
tiên phong, mở đầu cho kỉ nguyên văn minh của nhân loại, đã để lại cho thế giới rất 
nhiều thành tựu to lớn, ghi dấu ấn đậm nét của một dân tộc giàu trí tuệ và đầy bản 
sắc. Bởi vậy, vị trí quan trọng của Ấn Độ trong dòng chảy lịch sử thế giới là điều đã 
được khẳng định qua vô vàn trang sách nghiên cứu về vùng đất thần thánh này. 
Hơn nữa, trong suốt chiều dài lịch sử của mình, nền văn hóa truyền thống Ấn 
Độ không những được khắc ghi và bảo lưu lâu bền trong tư tưởng của cư dân Ấn Độ 
mà nó còn có sức lan tỏa vô cùng rộng lớn, nhất là đối với các quốc gia trong khu 
vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến Đông 
Nam Á khá toàn diện và sâu sắc, đã góp phần đẩy nhanh quá trình tan rã của xã hội 
nguyên thủy nơi đây, đưa đến sự hình thành các xã hội có giai cấp và nhà nước, kéo 
theo sự ra đời của các nền văn minh ở Đông Nam Á. Nhiều thành tố của văn hóa Ấn 
Độ còn tiếp tục tồn tại trong suốt chiều dài lịch sử của các quốc gia Đông Nam Á. 
Cho nên, tìm hiểu về Ấn Độ giúp chúng ta hiểu thêm về phương Đông và là cơ sở để 
nắm bắt lịch sử Đông Nam Á. 
Cội nguồn nảy sinh bản sắc văn hóa Ấn Độ chính là xã hội truyền thống Ấn 
Độ. Đó là một xã hội thấm đượm màu sắc tâm linh, mang những nét điển hình của 
một xã hội phương Đông, đồng thời có nhiều nét riêng biệt, mang đậm tinh thần Ấn 
Độ. Một trong những nét riêng biệt đó là sự tồn tại của những chế độ đẳng cấp rất 
đặc biệt xuất hiện từ thời cổ đại. Đó là những chế độ đẳng cấp đã tồn tại lâu dài và 
chi phối quá trình phát triển của xã hội Ấn Độ trong suốt hàng ngàn năm lịch sử. 
Trong đó, chế độ Varna là chế độ phân chia đẳng cấp xuất hiện đầu tiên ở Ấn Độ và 
có ảnh hưởng mạnh mẽ đến xã hội Ấn Độ cổ đại. Có thể nói, Varna là “chiếc chìa 
khóa” để mở ra bức tranh xã hội truyền thống Ấn Độ đầy phức tạp về chủng tộc, tôn 
giáo. Do đó, muốn khám phá “thế giới Ấn Độ”, không thể không tìm hiểu về chế độ 
 2 
đẳng cấp nói chung, chế độ Varna nói riêng, bởi nó là cốt lõi căn bản và là một trong 
những đặc điểm nổi bật nhất của xã hội Ấn Độ. 
Sự phân biệt đẳng cấp đã từng xuất hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới nhưng 
có lẽ không ở đâu sự bất bình đẳng giữa các đẳng cấp lại khắc nghiệt và dai dẳng như 
ở Ấn Độ. Ở Ấn Độ, hệ thống đẳng cấp đã trải qua hàng nghìn năm, cho đến hiện nay 
những tàn dư của nó vẫn còn khá sâu đậm ở nhiều địa phương Ấn Độ. C.Mác đã từng 
viết trong những nghiên cứu của mình về một xã hội Ấn Độ bảo lưu gần như nguyên 
vẹn kết cấu cũ khi người Anh đến đất nước này. Gần đây hơn, báo chí và truyền thông 
Ấn Độ cũng đưa tin về những hệ lụy đau lòng của chế độ đẳng cấp tại Ấn Độ như: 
một gia đình đã bắt ép con gái chết để bảo toàn danh dự do cô gái đó muốn kết hôn 
với một chàng trai đẳng cấp thấp; những vụ hiếp dâm tăng lên nhanh chóng mà nạn 
nhân chủ yếu là người thuộc đẳng cấp tận cùng trong xã hội v.vSự tồn tại đồng thời 
của một Ấn Độ hiện đại với những trung tâm công nghệ hàng đầu thế giới và một nền 
kinh tế phát triển nhanh ở châu Á bên cạnh một Ấn Độ truyền thống đậm nét trong 
phong tục, tập quán, lễ nghi với chế độ đẳng cấp còn hiện hữu trong tư tưởng luôn 
khiến những người yêu thích lịch sử tìm cách lý giải cho hiện tượng thú vị này. 
Khi nghiên cứu về Ấn Độ cổ đại thì thư tịch cổ Ấn Độ được coi là một trong 
những nguồn tư liệu quan trọng nhất. Bởi sự chi phối mạnh mẽ của tôn giáo đến đời 
sống xã hội, văn hóa, phong tục tập quán... đã khiến cho các thư tịch cổ, đặc biệt là 
thư tịch Hinđu giáo như kinh, kệ, văn học, thần thoại của tôn giáo này trở thành 
nguồn thông tin chính phản ánh về xã hội Ấn Độ. Vì thế, chế độ Varna đã được đề 
cập tới trong nhiều thư tịch cổ, trong đó có luật Manu, luật Narada, kinh Vêđa, kinh 
Upanishad, sử thi Mahabharata, Ramayana, tác phẩm Arthashastra v.v...Mặc dù, thời 
kì này cũng đã xuất hiện một số nguồn sử liệu khác như: ghi chép của những người 
nước ngoài khi đến Ấn Độ; một số sắc lệnh của các vị vua...có nhắc đến chế độ 
Varna nhưng thư tịch cổ nói chung, thư tịch Hinđu giáo nói riêng có ưu thế vượt trội 
trong việc phản ánh về chế độ Varna vì sự đồ sộ, phong phú, đa dạ ...  đến 150, 153, 162, 
167, 179, 182, 197 đến 199, 205, 
206, 208, 236, 237, 245, 259, 
1. Chương 1: 12, 
18, 32, 56, 57, 59, 
60, 61, 62, 63, 64, 
65, 67, 81, 112, 113, 
158, 179, 186, 225, 
277, 289, 334 
2. Chương 3: 8, 9, 
10, 11, 14, 15 
3. Chương 7: 6, 7 
4. Chương 12: 5, 
37, 71, 78, 98 
5. Chương 13: 52 
6. Chương 14: 9, 16 
7. Chương 15 và 
16: 11, 20, 31 
 8. Chương 18: 12, 
15, 36, 39, 41, 42, 
47, 49, 51, 54 
1. Quyển 1: chương 19, câu 29, 
câu 31; chương 18, câu 9; chương 
6, câu 5 -6; chương 16, câu 14 – 
15 
2. Quyển 2: chương 1, câu 7; 
chương 12, câu 33; chương 24, 
câu 30, chương 36, câu 5; chương 
28, câu 18 
3: Quyển 3: chương 5, câu 28; 
chương 11, câu 20, 29; chương 
16, câu 28, 32; chương 20, câu 
22; chương 10, câu 9, 44; chương 
6, câu 22 – 23 -24; chương 20, 
câu 14; chương 14, câu 37 - 38 
4. Quyển 4: chương 8, câu 19, 20 
– 27; chương 11, câu 11 – 12; 
chương 10, câu 13; chương 12, 
câu 21 
5. Quyển 5: chương 2, câu 37 
6. Quyển 9: chương 2, câu 23 
260 
5. Chương 5: 2, 4, 21, 23, 27, 
36, 37, 65, 79, 81, 87, 88, 91, 
100, 101,102, 104, 108, 127, 
138, 159 
6. Chương 6: điều 1 đến 29, 32 
đến 61, 69, 70, 85, 87, 88, 89, 
91, 93,94, 96, 97 
7. Chương 7: 58, 59, 75, 78, 79, 
82, 83, 84, 85 
8. Chương 8: 1, 9, 10, 11, 37, 
60, 64, 73, 89, 102, 112, 124, 
169, 206, 210, 272, 275, 276, 
317, 325, 338, 340, 349, 350, 
376, 377, 378, 380, 381, 383, 
385, 388, 391, 392, 393, 407, 
411, 412, 413, 417 
9. Chương 9: 45, 87, 149, 150, 
178, 188, 189, 198, 235, 237, 
241, 244, 245, 248, 268, 313 đến 
317, 319 đến 323, 327, 335 
10. Chương 10: 2, 3, 15, 16, 21, 
62, 64, 66, 74, 75, 76, 77, 80, 81, 
82, 83, 92, 93, 101, 102, 103, 
105 đến 110, 112, 113, 117 
11. Chương 11: 2, 3, 4, 6, 11, 
18, 20, 21, 23 đến 26, 29, 31, 32, 
7. Quyển 10: chương 3, câu 37; 
33, 35 đến 39, 41, 42, 43, 49 đến 
52, 55, 68, 73 đến 87, 90, 94, 96, 
97, 98, 100, 104, 142, 150, 163, 
176, 194, 196, 197, 202, 205 đến 
209, 215, 220, 228, 243, 249, 
262, 266 
12. Chương 12: 48, 55 đến 60, 
71, 92, 93, 104, 108, 109 
Về 
Kshatriya 
1. Chương 1: 89 
2. Chương 2: 135, 138, 139 
3. Chương 3: 14, 121, 129, 130 
4. Chương 4: 33, 84 đến 87, 91, 
110, 130, 135, 136, 218 
5. Chương 5: 82, 93 đến 98 
6. Chương 7: 1 đến 5, 7 đến 17, 
20, 26, 27, 28, 32 đến 40, 43 đến 
99, 103 đến 116, 119, 121, 124 
đến 126, 128 đến 156, 159 đến 
163, 170 đến 179, 182 đến 210, 
213 đến 215, 217 đến 227 
7. Chương 8: 1, 8, 9, 11, 18, 19, 
20, 21, 23, 24, 25, 27 đến 30, 33, 
34, 35, 38 đến 49, 60, 62, 64, 73, 
128, 169 đến 176, 178, 192, 202, 
213, 221, 224, 228, 238, 244, 
261, 263, 265, 272, 276, 287, 
1. Chương 1: 27, 
32, 82, 83, 126, 132, 
133, 151, 160, 185, 
196, 249, 258, 333, 
334 
2. Chương 2: 7, 9, 
10 
3. Chương 3: 6, 18 
4. Chương 5: 14, 35 
5. Chương 6: 9 
6. Chương 7: 5, 6, 8 
7. Chương 8: 8 
8. Chương 10: 2, 3, 
5, 7 
9. Chương 11: 7, 
11, 27, 32, 36, 42, 
43 
10. Chương 12: 6, 
1. Quyển 1: chương 17, câu 48 – 
49 - 50 
2. Quyển 7: chương 17, câu 15 – 
31, câu 16, 21,22 
3. Quyển 8: chương 2, câu 23 
4. Quyển 9: chương 2, câu 21; 
chương 3, câu 14 
5. Quyển 14: chương 3, câu 35 
302 đến 312, 314, 316, 318, 333 
đến 337, 343, 344, 346, 347, 
352, 375, 376, 377, 382 đến 387, 
390, 391, 395, 398, 399, 402, 
411, 412, 420 
8. Chương 9: 189, 221, 222, 
224, 226, 230 đến 234, 240, 243, 
245, 246, 249, 251, 253 đến 256, 
262, 266, 269, 270, 275, 276, 
278, 280, 292 đến 295, 298, 301 
đến 312, 320 đến 325, 327 
9. Chương 10: 9, 22, 77, 79, 80, 
83, 95, 96, 113, 117, 118, 119 
10. Chương 11: 4, 18, 21, 22, 
23, 31, 32, 56, 67, 88, 94, 101 
11. Chương 12: 46, 71, 100 
33, 77, 88, 89, 99 
11. Chương 13: 51, 
52 
12. Chương 14: 16 
13. Chương 15 và 
16: 13, 14, 18, 19, 
20, 28, 30 
14. Chương 17: 7 
15. Chương 18: 5, 
7, 12, 13, 14, 15, 17, 
18, 20, 23, 24, 25, 
26, 30, 42, 47, 48, 
52, 53, 54 
Về Vaisya 1. Chương 1: 90, 116 
2. Chương 3: 122 
3. Chương 4: 84, 210, 214, 216, 
218, 219, 220 
4. Chương 5: 140 
5. Chương 7: 75, 128, 138, 139 
6. Chương 8: 62, 64, 169, 230 
đến 236, 238 đến 244, 277, 337, 
360, 375, 376, 377, 382, 383, 
384, 385, 410, 411, 418 
7. Chương 9: 326, 327, 328, 
1. Chương 1: 
19,111, 155, 156, 
179 
2. Chương 3: 12, 
16, 17 
3. Chương 5: 5 
4. Chương 6: 3, 4, 
7, 10, 13, 14 
5. Chương 10: 2 
6. Chương 12: 99 
7. Chương 18: 16 
1. Quyển 1: chương 12, câu 6, 7, 
8, 9, 10; 20 -23 
2. Quyển 12: chương 4, câu 1-3, 
câu 14 - 21 
329, 330 
8. Chương 10: 18, 78, 79, 80, 
82, 83, 85, 98, 101, 119, 120 
9. Chương 11: 14, 67, 88, 94 
10. Chương 12: 72 
Về Sudra 1. Chương 1: 91, 116 
2. Chương 2: 31, 172 
3. Chương 3: 122 
4. Chương 4: 79, 80, 81, 108, 
140, 141, 198, 211, 218, 223, 
245, 253 
5. Chương 5: 104, 140 
6. Chương 8: 21, 22, 62, 66, 68, 
70, 270, 277, 279, 280, 281, 282, 
337, 374, 383, 385, 410, 413, 
414, 417, 418 
7. Chương 9: 98, 155, 157, 178, 
248, 260, 334, 335 
8. Chương 10: 16, 18, 64, 66, 
92, 93, 99, 110, 120, 121, 122, 
123, 126, 127, 128, 129 
9. Chương 11: 13, 42, 43, 67, 
70, 141, 153, 222 
10. Chương 12: 72 
1. Chương 1: 181, 
182 
2. Chương 5: 22, 
23, 25 
3. Chương 12: 5, 
76, 100 
4. Chương 15 và 
16: 22, 23, 24, 25, 
26 
5. Chương 18: 16 
1. Quyển 1: chương 3, câu 8 
2. Quyển 2: chương 1, câu 2 
3. Quyển 3: chương 13, câu 4, 13 
4. Quyển 9: chương 2, câu 21 – 
24 
Về những 
người 
1. Chương 5: 85, 89, 131 
2. Chương 8: 68, 385 
 1. Quyển 1: chương 14, câu 10 
2. Quyển 2: Chương 1, câu 28; 
ngoài đẳng 
cấp 
3. Chương 9: 87 
4. Chương 10: 10, 11, 12, 13, 
15, 16, 17, 19, 26, 31 đến 40, 46 
đến 56 
chương 4, câu 23; chương 1, câu 
6 
3. Quyển 3: chương 2; câu 48; 
chương 5, câu 30 -32; chương 11, 
câu 28 – 32; chương 20, câu 16, 
chương 7, câu 37; chương 19, câu 
10; chương 11, câu 28; chương 3, 
câu 28 
4. Quyển 4: chương 10, câu 2; 
chương 7, câu 26; chương 13, câu 
34, 35 
5. Quyển 9: chương 2, câu 6 
3.2. Thống kê sự phản ánh của các thư tịch cổ về chế độ Varna theo từng lĩnh vực 
Sự phân biệt 
Varna trên các 
lĩnh vực 
Manu Narada Arthashastra 
Nguồn gốc ra đời 1. Chương 1: 31, 98 
Địa vị của các 
Varna 
1. Chương 1:92, 93, 94, 95, 
96, 97, 99, 101, 105 
1. Chương 5: 4 
2. Chương 14: 16 
3. Chương 15, 16: 11, 13, 
14 
1. Quyển 1: chương 3, 
câu 5, 6, 7, 8; chương 6, 
câu 5, 6; chương 16, câu 
14, 15; 
2. Quyển 2: chương 4, 
câu 9 -11-13-15; chương 
4, câu 21-22 
3. Quyển 3: chương 4, 
câu 18; chương 6, câu 17 
– 18; chương 7, câu 36; 
chương 11, câu 34 – 38; 
chương 13, câu 1, 4, 5 -8, 
9, 13; chương 16, câu 28; 
chương 18, câu 5 -7; 
chương 19, câu 4 
5. Quyển 7: chương 11, 
câu 12 
6. Quyển 10: chương 3, 
câu 37 
Kinh tế 1. Chương 1: 32, 34, 88, 89, 
90, 91, 93, 100 
1. Chương 1: 2, 5, 8, 10, 
12, 15, 16, 18, 19, 27, 29, 
1. Quyển 1: chương 3, 
câu 8; 
2. Chương 7: 119, 128, 130, 
134, 138, 139 
3. Chương 8: 37, 38, 102, 
114, 142, 177, 410, 417 
4. Chương 9: 150, 151, 154, 
155, 189 
5. Chương 10: 92, 93, 95, 96, 
98, 99, 120, 121, 123, 129 
6. Chương 11: 18 
30, 32, 33, 35, 37, 50, 51, 
52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 
59, 60, 61, 64, 65, 67, 81, 
82, 83, 100, 111, 112, 
113,126, 132, 133, 134, 
137, 151, 154, 155, 158, 
160, 179, 181, 185, 186, 
187, 196, 199, 225, 248, 
249, 258, 277, 289, 322, 
333, 334, 335 
2. Chương 2: 7, 9, 10 
3. Chương 3: 6, 8, 9, 10, 
12, 14, 15, 16, 18 
4. Chương 5: 5, 7, 22, 23, 
25, 28, 33 
5. Chương 6: 3, 4, 6, 7, 
10, 13, 14 
6. Chương 7: 5, 6, 7, 8 
7. Chương 8: 8 
8. Chương 10: 
9. Chương 13: 9 
2. Quyển 2: chương 1, 
câu 2, 7; chương 12, câu 
33; chương 24, câu 30; 
chương 36, câu 5 
3. Quyển 3: chương 5, 
câu 28; chương 6, câu 22, 
23, 24; chương 10, câu 9, 
44; chương 11, câu 20, 
29; chương 13, câu 4 
4. Quyển 5: chương 2, 
câu 37 
5. Quyển 9: chương 2, 
câu 21 - 24 
Chính trị 1. Chương 4: 84 
2. Chương 5: 94, 96 
3. Chương 8: 281 
4. Chương 9: 327 
5. Chương 12: 100 
1. Chương 18: 5, 6, 7, 12, 
13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 
23, 24, 25, 26, 30, 33, 34, 
35, 36, 42, 47, 48, 49, 51, 
52, 53 
1. Quyển 1: chương 17, 
câu 15 – 31, 16, 21, 22, 
48, 49, 50, 
2. Quyển 8: chương 2, 
câu 23 
3. Quyển 9: chương 3, 
câu 14 
4. Quyển 14: chương 3, 
câu 35 
Pháp luật 1. Chương 8: 9, 24, 124, 125 
268, 269, 270, 271, 374 
2. Chương 11: 55, 67, 73, 74, 
79, 80, 127, 128, 129, 130, 
131 
1. Chương 5: 34, 35, 36, 
37, 38, 39, 42 
2. Chương 10: 7 
3. Chương 11: 7, 11, 21, 
27, 32, 36, 42, 43 
4. Chương 12: 88, 89 
5. Chương 13: 14, 51 
6. Chương 14: 9 
7. Chương 15: 15, 16, 17, 
18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 
26, 27, 28, 30, 31 
8. Chương 17: 7 
1. Quyển 2: chương 28, 
câu 18 
2. Quyển 3: chương 4, 
câu 18; chương 11, câu 
34 – 38; chương 13, câu 
1; chương 16, câu 39, 41; 
chương 18, câu 5, 7; 
chương 19, câu 4; 
chương 20, câu 14, 22 
3. Quyển 4: chương 8, 
câu 19, 20, 27; chương 
10, câu 13; chương 11, 
câu 11, 12; chương 12, 
câu 21; chương 13, câu 1, 
32 
Tôn giáo 1. Chương 1: 32, 103, 104, 
109, 
2.Chương 2: 37, 42, 44, 45, 
239 
3. Chương 4: 80, 108 
4. Chương 5: 2, 4, 42, 88, 91, 
93, 96, 97, 98, 99, 101, 104, 
107, 132 
1. Chương 10: 3, 4 
2. Chương 18: 54 
1. Quyển 1: chương 3, 
câu 9 – 13, 14 – 17; 
chương 7, câu 23; 
chương 18, câu 9; 
chương 19, câu 29, 31 
2. Quyển 2: chương 2, 
câu 2; chương12, câu 33, 
38; chương 28, câu 18; 
5. Chương 6: 5, 8, 9, 10, 
11,12, 24, 25, 29, 33, 34, 37 
đến 41, 85, 87, 88, 89, 91 đến 
97 
6. Chương X: 1, 4, 126 
chương 36, câu 5 
3. Quyển 3: chương 4, 
câu 37; chương 14, câu 
37, 38; chương 16, câu 
28, 33 – 36; chương 20, 
câu 18, 22 
4. Quyển 4: chương 8, 
câu 19; chương 11 13, 
14; chương 13, câu 30 
Hôn nhân, gia 
đình 
1. Chương 2: 238, 240 
2. Chương 3: 4, 5, 6, 7, 8, 9, 
10, 11, 13, 14, 15, 17, 35, 44 
3. Chương 5: 89, 159, 163, 
167 
4. Chương 8: 365, 366, 371, 
372 
5. Chương 9: 88, 90, 91, 92 
1. Chương 12: 4, 5, 6, 19, 
22, 23, 29, 33, 37, 38, 40, 
44, 53, 70, 71, 72, 73, 74, 
75, 76, 77, 78, 97, 98, 99, 
100, 101, 102, 103, 104, 
105, 106, 107, 108, 109, 
110, 111, 112, 113 
1. Quyển 1: chương 3, 
câu 5 – 8, chương 14, câu 
10 
2. Quyển 2: chương 4, 
câu 23 
3. Quyển 3: chương 2, 
câu 2 – 10; chương 7, câu 
20 – 23, 25 – 28, 29, 30, 
31 -34, 35 - 37; chương 
19, câu 10; chương 20, 
câu 16 
4. Quyển 4: chương 12, 
câu 10 
Sự tiếp xúc giữa 
các Varna 
 1. Chương 10: 2, 5 
Đặt tên, ăn, mặc, ở 
và các lĩnh vực 
1. Chương 1: 116 
2. Chương 2: 31, 32, 42, 44, 
1. Chương 5: 8, 9, 10, 11, 
12, 13, 14, 15, 17 
khác 57, 177 
3. Chương 3: 106, 111, 112, 
177, 182, 237, 
4. Chương 4: 35, 218, 219 
5. Chương 5: 5 đến 26, 31, 
33, 34 36, 37,79, 81, 82, 83, 
87, 92, 102, 127, 140 
6. Chương 6: 4 đến 7, 13 đến 
23, 28, 55 
7. Chương X: 52 
8. Chương 11: 161 
2. Chương 18: 39, 41