Đề tài Đánh giá thực trạng kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven khu công nghiệp Nội Bài

 LỜI CAM ĐOAN
 Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong khóa luận này là 
trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ bất kì một học vị nào.
 Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này đã 
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã chỉ rõ nguồn gốc.
 Hà Nội, tháng 5 năm 2015
 Sinh viên
 Tạ Thị Thanh
 i LỜI CẢM ƠN
 Trong suốt quá trình thực hiện đề tài thực tập cuối khóa, tôi đã nhân được 
sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, cán bộ cơ sở, nhân dân địa phương, gia 
đình và bạn bè. Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với thầy giáo – 
Tiến sĩ Hồ Ngọc Ninh đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực tập.
 Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo và cán bộ UBND, nhân dân địa 
phương xã Quang Tiến, xã Mai Đình-Sóc Sơn-Hà Nội, các cán bộ Ban quản lí 
KCN Nội Bài đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoan thành kế hoạch thực tập.
 Tôi xin gửi lời cảm ơn tới ban lãnh đạo và các thầy cô giáo khoa 
KT&PTNT đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và 
nghiên cứu, hoàn thành khóa luận.
 Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể gia đình và bạn bè tôi đã 
luôn giúp đỡ và động viên tôi, tạo mọi điều kiện thuận lợi, đóng góp những ý 
kiến giúp tôi hoàn thành tốt khóa luận này.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Hà Nội, tháng 5 năm 2015
 Sinh viên 
 Tạ Thị Thanh
 ii TÓM TẮT KHÓA LUẬN
 Công nhân là lực lượng xã hội đông đảo nhất, lực lượng đại biểu cho 
phương thức sản xuất tiên tiến xã hội trong thời đại ngày nay. Trong quá trình 
phát triển đất nước, công nhân là giai cấp chịu ảnh hưởng lớn cả về tích cực và 
tiêu cực trong sự phát triển kinh tế xã hội. Do vậy việc chăm lo cho đời sống 
công nhân lao động nói riêng và người dân nói chung có ý nghĩa rất quan trọng 
trong quá trình phát triển đất nước.
 Khu công nghiệp Nội Bài nằm trên địa bàn 2 xã Quang Tiến và Mai Đình, 
bắt đầu đi vào hoạt động năm 1997, đã thu hút 1 lượng lớn lao động trong và 
ngoài tỉnh về làm việc. Trong hơn 14 nghìn công nhân đang làm việc tại KCN 
có hơn 4 nghìn ngừơi đang ở trọ tại các thôn ở 2 xã Quang Tiến và Mai Đình. 
Để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cũng như sinh hoạt của người lao động, người 
dân địa phương 2 xã đã phát triển kinh doanh các dịch vụ tiêu dùng; nhà trọ, ăn 
uống, mua sắm, thỏa mãn các nhu cầu thiết yếu của người lao động. Trong 
quá trình kinh doanh các dịch vụ tiêu dùng, các dịch vụ đã thỏa mãn một phần 
nào các nhu cầu của người lao động, tuy nhiên bên cạnh đó việc kinh doanh các 
dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân cũng gặp không ít khó khăn, gây cản trợ 
việc kinh doanh hay chưa làm thỏa mãn nhu cầu của công nhân.
 Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “ Đánh giá thực trạng kinh 
doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven khu công nghiệp Nội Bài”.
 Việc nghiên cứu đề tài nhằm đạt các mục tiêu nghiên cứu cụ thể là: Hệ 
thống hóa những lí luận và thực tiễn về kinh doanh dịch vụ tiêu dùng. Đánh giá 
thực trạng kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân và phân tích các yếu 
tố ảnh hưởng đến sự phát triển của các dịch vụ này. Đề xuất giải pháp để phát 
triển kinh doanh các dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven khu công nghiệp 
Nội Bài trong thời gian tới.
 iii Thông qua tìm hiểu các khái niệm về dịch vụ, đặc điểm dịch vụ, dịch vụ 
tiêu dùng, khái niệm về khu công nghiệp, công nhân, các khái niệm về dịch vụ 
nhà trọ, dịch vụ ăn uống, dịch vụ mua sắm, tìm hiểu về tình hình phát triển 
kinh doanh dịch vụ tiêu dùng ở các khu công nghiệp trong nước, để làm cơ sở 
lí luận và cơ sở thực tiễn cho việc nghiên cứu đề tài.
 Qua tìm hiểu về lịch sử phát triển khu công nghiệp, đặc điểm tập trung 
công nhân ở trọ ở 2 xã Quang Tiến và Mai Đình, cho thấy khu côn nghiệp đang 
trong thời gian phát triển, sắp tới mở rộng diện tích triển khai giai đoan 2 và 3 sẽ 
thu hút 1 lượng lớn công nhân về làm việc do đó việc sử dụng các dịch vụ tiêu 
dùng của công nhân sẽ tăng lên. Ở 2 xã Quang Tiến và Mai Đình có những điều 
kiện thuận lợi để phát triển kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân lao 
động tại KCN.
 Trong quá trình thực hiện đề tài chúng tôi sử dụng một số phương pháp 
chủ yếu như thu thập và phân tích các thông tin số liệu. Các thông tin thứ cấp 
được chúng tôi thu thập qua sách, báo, các báo cáo kinh tế-xã hội hàng năm của 
UBND 2 xã Quang Tiến và Mai Đình. Để thu thập thông tin sơ cấp chúng tôi đã 
sử dụng bộ phiếu điều tra kết hợp với phỏng vấn và quan sát trực tiếp. Chúng tôi 
tiến hành điều tra 50 công nhân đang làm việc tại KCN Nội Bài và 30 hộ kinh 
doanh dịch vụ tiêu dùng trên địa bàn 2 xã, tiến hành phỏng vấn các hộ kinh 
doanh lâu năm và một số công nhân làm việc tại KCN. Các thông tin thu thập 
được chúng tôi tổng hợp và tính toán trên Excel theo các mục tiêu nghiên cứu. 
Đồng thời sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, thống kê so sánh để phản 
ánh thực trạng kinh doanh dịch vụ tiêu dùng ở KCN.
 Kết quả nghiên cứu cho thấy tình hình phát triển kinh doanh các dịch vụ 
tiêu dùng nói chung đang phát triển theo chiều hướng tăng cả về số lượng và 
chất lượng. Kinh doanh dịch vụ tiêu dùng của các hộ ở 2 xã đã có sự phát triển, 
cải thiện về chất lượng để thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của công nhân, bên 
cạnh đó việc kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ cho công nhân vẫn còn gặp 
 iv nhiều khó khăn vì các loại hình dịch vụ còn ít, nhỏ lẻ không tập trung chưa có sự 
đảm bảo về chất lượng.
 Kết quả điều tra 50 công nhân cho thấy; trong 50 công nhân tiến hành 
điều tra có 26 công nhân đang ở trọ tại 2 xã Quang Tiến và Mai Đình do vậy 
ngoài nhu cầu sử dụng các dịch vụ tiêu dùng như ăn uống, mua sắm, y tế, 
dịch vụ nhà trọ là được quan tâm nhiều nhất. Các dịch vụ ở đây về mặt số lượng 
đã đáp ứng khá đầy đủ nhu cầu của công nhân, trong đó dịch vụ nhà trọ còn 
đang trong tình trạng cung lớn hơn cầu. Công nhân có nhu cầu về các dịch vụ 
tiêu dùng ngày càng cao và đòi hỏi đảm bảo về chất lượng cũng như giá cả sao 
cho hợp lí. Quá trình khảo sát 30 hộ kinh doanh dịch vụ tiêu dùng nhà trọ, ăn 
uống cho thấy chủ yếu các nhà trọ ở đây có diện tích từ 12-15m2, mô hình nhà 
dãy không khép kín, các quán ăn chủ yếu là cơm, phở bình dân đáp ứng nhu cầu 
khách hàng chủ yếu là công nhân lao động. 
 Bên cạnh các kết quả đạt được việc kinh doanh các dịch vụ này còn có 
nhiều khó khăn, bất cập; nhu cầu công nhân ngày càng cao trong khi khả năng 
đáp ứng còn hạn chế, các dịch vụ còn ít về loại hình, chất lượng chưa được 
chứng nhân đảm bảo, ít sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền, nguồn vốn của các 
hộ còn hạn chế,..
 Để nâng cao sự thỏa mãn, đáp ứng tốt hơn nữa các nhu cầu của công nhân 
đối với các dịch vụ tiêu dùng đang kinh doanh cần thực hiện một số biện pháp 
sau: Chính quyền địa phương cần quan tâm hơn nữa đến các dịch vụ tiêu dùng 
đang hoạt động và đến đời sống công nhân và người dân, có các chính sách hỗ 
trợ, khuyến khích phát triển kinh doanh các dịch vụ tiêu dùng, ban quản lí khu 
công nghiệp quan tâm chăm lo cho đời sống vật chất, tinh thần người lao động, 
tuyên truyền, kêu gọi các dịch nghiệp có các hỗ trợ phụ cấp tốt hơn nữa cho 
công nhân. Các hộ kinh doanh luôn có sự tiếp thu cải thiện nâng cao chất lượng 
dịch vụ cũng như giá cả để phục vụ tốt nhu cầu của người lao động, người công 
nhân cần nâng cao nhận thức và thực hiện tốt các quy định do KCN và chính 
quyền địa phương đưa ra.
 v Như vậy qua khảo sát thực tế về kinh doanh dịch vụ phục vụ công nhân 
ven khu công nghiệp Nội Bài cùng với việc phân tích, tổng hợp số liệu điều tra, 
chúng tôi rút ra kết luận sau; Công nhân có vai trò to lớn trong sự phát triển đất 
nước, do đó việc chăm lo cho đời sống vật chất, tinh thần của công nhân là rất 
quan trọng. Các dịch vụ tiêu dùng đã và đang đáp ứng được các nhu cầu thiết 
yếu cơ bản của công nhân, do đó cần có sự quan tâm phát triển mở rộng, giám 
sát kiểm tra của các cấp ban ngành để các dịch vụ đáp ứng tốt hơn nữa nhu cầu 
của công nhân lao động.
 vi MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii
TÓM TẮT KHÓA LUẬN ...................................................................................iii
MỤC LỤC...........................................................................................................vii
DANH MỤC BẢNG.............................................................................................x
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................xi
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................1
1.1 Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................2
1.2.1 Mục tiêu chung.............................................................................................2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể.............................................................................................2
1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................................3
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu...................................................................................3
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu......................................................................................3
1.4 Câu hỏi nghiên cứu..........................................................................................3
PHẦN II. TỔNG QUAN VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ TIÊU DÙNG PHỤC 
VỤ CÔNG NHÂN VEN KCN..............................................................................5
2.1 Cơ sở lý luận về kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven KCN......5
2.1.1 Một số vấn đề cơ bản về dịch vụ, kinh doanh dịch vụ, khu công nghiệp ....5
2.1.2 Vai trò của kinh doanh dịch vụ đối với phát triển các KCN ......................15
2.1.3 Các loại kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven KCN .......17
2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ 
công nhân ven KCN ............................................................................................18
2.2 Cơ sở thực tiễn về kinh doanh dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven KCN ...22
2.2.1 Thực trạng phát triển dịch vụ tiêu dùng phục vụ công nhân ven các KCN ở 
Việt Nam .............................................................................................................22
 vii 2.2.2 Các chủ trương chính sách của nhà nước về phát triển kinh doanh dịch vụ 
tiêu dùng phục vụ công nhân ven các KCN ........................................................28
2.2.3 Bài học kinh nghiệm rút ra cho phát triển kinh doanh dịch vụ tiêu dùng 
phục vụ công nhân ven KCN Nội Bài.................................................................30
2.2.4 Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài.....................................31
PHẦN III. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......34
3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ........................................................................34
3.1.1 Lịch sử phát triển KCN Nội Bài.................................................................34
3.1.2 Điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội.............................................................36
3.2 Phương pháp nghiên cứu...............................................................................41
3.2.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ..........................................................41
3.2.2 Phương pháp thu thập số liệu .....................................................................41
3.2.2 Phương pháp tổng hợp và xử lí số liệu.......................................................43
3.2.3 Phương pháp phân tích số liệu ...................................................................44
3.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu sử dụng...........................................................44
3.3.1 Chỉ tiêu phản ánh thực trạng cung cấp dịch vụ phụ trợ cho công nhân .....44
3.3.2 Chỉ tiêu phản ánh nhu cầu của người công nhân đối với dịch vụ ..............44
PHẦN IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ KINH DOANH DỊCH VỤ TIÊU 
DÙNG PHỤC VỤ CÔNG NHÂN VEN KCN NỘI BÀI ...................................46
4.1 Thực trạng kinh doanh dịch vụ phục vụ công nhân ven KCN Nội Bài.........46
4.1.1 Thực trạng cung cấp dịch vụ phục vụ công nhân ven KCN Nội Bài .........46
4.1.2 Thực trạng nhu cầu về các dịch vụ phục vụ công nhân ven KCN Nội Bài59
4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển kinh doanh dịch vụ phục vụ công 
nhân ven KCN Nội Bài .......................................................................................68
4.2.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến phía cung .........................................................68
4.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu ...................................................................68
4.3 Giải pháp phát triển kinh doanh dịch vụ phục vụ công nhân ven KCN Nội Bài .....74
 viii 4.3.1 Căn cứ để đưa ra giải pháp phát triển kinh doanh dịch vụ phục vụ công 
nhân ven KCN Nội Bài .......................................................................................74
4.3.2 Giải pháp để định hướng phát triển kinh doanh dịch vụ phục vụ công nhân 
ven KCN Nội Bài ................................................................................................76
PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................79
5.1 Kết luận .........................................................................................................79
5.2 Kiến nghị .......................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................82
 ix DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1 Số lượng lao động làm việc tại KCN Nội Bài giai đoạn 2012-2014 ...35
Bảng 3.2 Tình hình cơ cấu kinh tế của xã Quang Tiến qua 3 năm 2012-2014 ...37
Bảng 3.3 Tình hình dân số và lao động của xã Quang Tiến................................38
Bảng 3.4 Thống kê kinh tế xã Mai Đình từ năm 2012-2014...............................40
Bảng 3.5 Cách thức thu thập thông tin thứ cấp ...................................................42
Bảng 3.6 Cơ cấu mẫu điều tra .............................................................................42
Bảng 4.1 Số lượng nhà trọ của 2 xã Quang Tiến và Mai Đình giai đoạn 2012-2014 ...47
Bảng 4.2 Hiện trạng cung nhà trọ của các hộ điều tra.........................................48
Bảng 4.3 Giá trung bình thuê phòng trọ giai đoạn 2012-2014............................49
Bảng 4.4 Tỷ lệ phòng trống/năm.........................................................................50
Bảng 4.5 Giá tiền điện, nước kèm theo dịch vụ nhà trọ......................................51
Bảng 4.6 Chi phí và thu nhập của các hộ kinh doanh dịch vụ nhà trọ năm 2014......52
Bảng 4.7 Số lựợng loại hình dịch vụ ăn uống qua các năm của 2 xã Quang Tiến, 
Mai Đình..............................................................................................................54
Bảng 4.8 Kết quả điều tra 10 hộ kinh doanh dịch vụ ăn uống ............................55
Bảng 4.9 Thông tin cở bản về công nhân điều tra...............................................59
Bảng 4.10 Thực trạng công nhân đang ở trọ .......................................................60
Bảng 4.11 Khoảng cách từ nơi ở trọ đến các địa điểm........................................62
Bảng 4.12 Nhà trọ công nhân mong muốn..........................................................63
Bảng 4.13 Mức độ hài lòng của công nhân về dịch vụ nhà trọ đang ở ...............63
Bảng 4.14 Đánh giá của công nhân về dịch vụ ăn uống .....................................64
Bảng 4.15 Mức độ hài lòng của công nhân về dịch vụ ăn uống..........................65
Bảng 4.16 Đánh giá của công nhân về cung cấp dịch vụ mua sắm, giải trí........65
Bảng 4.17 Mức độ thỏa mãn, hài lòng của công nhân về dịch vụ mua sắm, giải trí.....66
Bảng 4.18 Phương tiện đi lại chủ yếu của công nhân .........................................66
Bảng 4.19 Đánh giá của công nhân về các dịch vụ ở công ty đang làm .............67
Bảng 4.20 Độ tuổi của công nhân đang làm việc tại KCN Nội Bài....................70
Bảng 4.21 Ảnh hưởng của thu nhập đến việc sử dụng các dịch vụ.....................71
Bảng 4.22 Các nguyên nhân ảnh hưởng đến sự phát triển kinh doanh dịch vụ ........73
 x